.JPG)
Ένας ρομαντικός επαναστάτης του 19ου αιώνα
Ο Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος ήταν γιος του επιφανούς και για πολλούς αντικειμενικού σύγχρονου Έλληνα ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου που έχει συγγράψει σε αρκετούς τόμους την γνωστή στο αναγνωστικό κοινό “Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως”. Γεννήθηκε στην Αθήνα το έτος 1843 και σπούδασε Νομικές επιστήμες. Σε ηλικία μόλις 23 χρόνων, ανακηρύχθηκε διδάκτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθήνας το 1866 με θέμα της διατριβής του την θεωρία του Πλάτωνα περί ποινής (“Η περί ποινής θεωρία του Πλάτωνος”, 1860). Θεωρούμε πως ανήκει στην λεγόμενη Α΄ Αθηναϊκή σχολή στην οποία υπάγεται το σύνολο των ποιητών της περιόδου 1830-1880 που έδρασαν στην Αθήνα και τα Επτάνησα. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως συνοδοιπόρος των αδελφών Αλέξανδρου και Παναγιώτη Σούτσου, του Αχιλλέως Παράσχου, του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή και του συνομήλικου του Σπυρίδωνος Βασιλειάδη. Τα χρόνια ως το 1850 ονομάζονται “τα χρόνια της εξόρμησης”. Είναι η περίοδος στην οποία οι ποιητές προσπαθούν να διαμορφώσουν την φυσιογνωμία τους και καθώς η Επανάσταση είναι το βασικό γεγονός που τροφοδοτεί την ποίηση, οι λογοτέχνες αναζητούν εκφραστικούς τρόπους και χρησιμοποιούν ακόμα και την δημοτική (ή μία μορφή που την προσεγγίζει) και την καθαρεύουσα. Τα χρόνια 1850-1870 ήταν τα χρόνια της ακμής.
Κύρια χαρακτηριστικά αυτού του επαναστατικού λογοτεχνικού ρεύματος ήταν η ροπή προς τη συγγραφή πατριωτικών ποιημάτων που καταπιάνονταν με θέματα από την Ελληνική Επανάσταση, αλλά η εμμονή στα ερωτικά, μελαγχολικά και απαισιόδοξα μηνύματα που περνούσαν μέσα από τα ποιήματά τους, η χρήση αυστηρής καθαρεύουσας, αλλά και η χρήση της δημοτικής κυρίως σε πατριωτικά ποιήματα που απευθύνονταν στον λαό. Κύρια πηγή έμπνευσης αυτών ήταν ο γαλλικός ρομαντισμός. Στα χρόνια της παρακμής το στοιχείο που επικρατούσε ήταν η έντονη απαισιοδοξία συνοδεία μιας πεισιθάνατης διάθεσης, κάτι που χαρακτήριζε ιδίως τον Δημήτριο Παπαρρηγόπουλο. Το 1864 βραβεύθηκε στον Νικοδήμειο διαγωνισμό για την πραγματεία του με τίτλο “Τα καθήκοντα του ανθρώπου ως χριστιανού και ως πολίτου”.
Ταυτόχρονα, άρχισε να εξασκεί και το δικηγορικό επάγγελμα και μάλιστα είχε αναλάβει την υπεράσπιση των τότε εξεγερθέντων εργατών των ορυχείων Λαυρίου. Ασχολήθηκε συστηματικά με τη μελέτη των αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων και με μελέτες ιστορικού και φιλολογικού περιεχομένου. Το σημαντικότερο έργο του ήταν η “Συνοπτική Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως”, που προξένησε σάλο και αρκετά σχόλια την εποχή εκείνη ανάμεσα στους κύκλους των ιστορικών και διανοουμένων, εξαιτίας των αρκετά προωθημένων ριζοσπαστικών του απόψεων. Έγραψε τρεις ποιητικές συλλογές, ωστόσο αρνιόταν επίμονα να παίρνει μέρος σε ποιητικούς διαγωνισμούς, όπως επίσης και το να του απονέμονται βραβεία. Η ποίηση του Δημήτριου Παπαρρηγόπουλου χαρακτηριζόταν από μια μελαγχολία και απελπισία και από πολλούς μελετητές παρουσιάσθηκε δίκαια ως ένας από τους προδρόμους των Κώστα Καρυωτάκη και της Μαρίας Πολυδούρη, όχι μόνο για τον τρόπο γραφής του, αλλά και για τον ιδιότυπο τρόπο ζωής του. Συνέγραψε μεταξύ άλλων και δύο θεατρικές κωμωδίες. Η μια, υπό τον τίτλο “Συζύγου Εκλογή”, μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον Αιμίλιο Λεγκράν και ανέβηκε με επιτυχία στο Παρίσι, ενώ η άλλη, η “Αγορά”, ανέβηκε στην Αθήνα το 1871, αφού πριν είχε κυκλοφορήσει σε αυτοτελή τόμο. Υπάρχουν, επίσης, κάποιες απόψεις ιστορικών, ότι αυτός ήταν ο συγγραφέας του άρθρου με τίτλο “Αναρχία”, που το πρώτο μέρος του δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Φως”, του ρέποντα προς την ιδέα της αναρχίας Σοφοκλή Καρύδη, στις 9 Σεπτέμβρη 1861. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1871, ο Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος κυκλοφόρησε ένα κείμενο, με τίτλο “Σκέψεις ενός ληστού ή η καταδίκη της κοινωνίας” (1861). Στο κείμενο αυτό περιγράφονται αναλυτικά και πολύ γλαφυρά οι ιδιαίτερες απόψεις του συγγραφέα για τη δράση των ληστών στην ύπαιθρο και καταδικάζει την κοινωνία των ανισοτήτων και των διαχωρισμών στην τότε ελληνική επικράτεια. Το εν λόγω μπορείτε να το αναζητήσετε σε ελεύθερη μορφή τόσο στο διαδίκτυο, όσο και στη μορφή βιβλίο στο εμπόριο.
Πρέπει να γίνει συστηματική καταγραφή, έρευνα και παρουσίαση του ζητήματος της κοινωνικής ληστείας, η οποία είχε πάρει τεράστιες διαστάσεις εκείνη την εποχή, λόγω της μεγάλης και εκτεταμένης δραστηριότητας των ληστών στον τότε “ελλαδικό” χώρο. Nα σημειωθεί πως οι ίδιοι οι ληστές θεωρούσαν τους εαυτούς τους γνήσιους συνεχιστές των κλεφτών και αρματωλών, πριν και κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821. Οι περισσότεροι είχαν άμορφα χαρακτηριστικά εναντίωσης στην εξουσία, ήσαν αδούλωτοι, ασυμβίβαστοι, ανένταχτοι, με ένα ιδιαίτερα αυξημένο αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Θα μπορούσες να τους ονομάσεις αιρετικούς εθνικιστές της εποχής τους, παρά “αναρχικούς”, όπως αφήνεται να εννοηθεί από την υπάρχουσα βιβλιογραφία και την λογοτεχνική θολοκουλτούρα της εποχής μας.
Αρβανιτοβλάχικης ή σαρακατσανέικης καταγωγής οι περισσότεροι εξ αυτών, έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις μετέπειτα εξεγέρσεις των χωρικών και του πληθυσμού της υπαίθρου ενάντια στην εξουσία. Ρουπακιάς, Χοσάδας, Μπαλάφας, Γιαταγάνας, Μπαλατσός, Ντερέκας, Καλαμπαλίκης, Βελέντζας, Νταβέλης, Αρβανιτάκηδες, Χατζημπύρος, Σαρμανιώτης και μετέπειτα Γιαγκούλας, Μπαμπάνης, Τζιαμίτας, Καντάρας, Κατσέλης, Βελόνης, Λιόλιος, Λεβέντης ήταν μερικοί απ’ αυτούς.
Ο Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος πέθανε σε ηλικία 32 χρόνων, στις 21 Μαρτίου του 1873, αφού αρνιόταν να τραφεί, έχοντας προχωρήσει σε μια πρωτόγνωρη για την εποχή του απεργία πείνας. Ύστερα από 37 μέρες ασιτίας πέθανε εξαντλημένος στη γωνία Ιπποκράτους και Ακαδημίας στην Αθήνα, όπως έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής, κατ’ ομολογία διαμαρτυρόμενος για τις κακές συνθήκες διαβίωσης των φυλακισμένων εργατών που ο ίδιος υπερασπιζόταν στις δίκες Λαυρεωτικών.
Ο Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος έχει εγκαταλειφθεί από τους ιστορικούς στη λήθη της ανυπαρξίας. Αν και θεωρείται πρόδρομος μεταγενέστερων αριστοκρατικών πνευμάτων όπως οι Περικλής Γιαννόπουλος και Νίκος Καρούζος. Στο σημαντικότατο από ιστορικής και λογοτεχνικής απόψεως έργο του συγκαταλέγονται τα εξής έργα. Από Ποίηση: Στόνοι (1866), Χελιδόνες (1867), Ορφεύς - επικολυρικόν ποίημα (1868), Πυγμαλίων - επικολυρικόν ποίημα (1869). Από Πεζά: Χαρακτήρες - Διάλογοι πεζοί και έμμετροι (1870). Από Θέατρο: Συζύγου εκλογή - κωμωδία (1868), Αγορά, κωμωδία (1871). Από Συγκεντρωτικές εκδόσεις του έργου του: Ανέκδοτα έργα (1894), Τα Άπαντα, εκδ. Γ. Φέξη (1897), Τα Άπαντα, Λογοτεχνική Βιβλιοθήκη Φέξη (1915).
Η περίπτωση του Δημήτριου Παπαρρηγόπουλου αφορά έναν φύσει αριστοκράτη που ήταν και επαναστάτης. Αποδεικνύεται για ακόμα μια φορά ότι το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Η περίπτωση του Ίωνα Δραγούμη επικυρώνει περίτρανα την πρόταση αυτή. Η παρακαταθήκη του είναι ιδιαίτερα σημαντική από άποψης κοινωνικών νοημάτων. Η πολεμική κατά της κοινωνίας ασκείται από αριστοκρατικά πνεύματα και δη από εθνικιστές. Και μόνο!
Όσα αναφέρθηκαν παραπάνω έναν σκοπό εξυπηρετούν. Να καταδείξουν τον αστισμό ως αιτία της πλήρους αποξένωσης των νεοελλήνων από την γνήσια κληρονομιά τους, εκείνης των αρματωλών και των κλεφτών. Οι σημερινοί γραβατοφορεμένοι και λάτρεις του καναπέ “εθνικιστές”, αν επιθυμούν, διότι δεν δικαιούνται οι περισσότεροι αυτόν τον βαρύ τίτλο, να γίνουν στην πράξη εθνικιστές, πρέπει να απορρίψουν οτιδήποτε τους σέρνει μαζί με τα αστικά δηλητήρια της εποχής μας. Ο εθνικιστής είναι ο υπ’ αριθμόν 1 παράνομος της εποχής. Η ιδέα αυτή δεν συμβιβάζεται καθοιονδήποτε τρόπο με τα τσίγκινα παράσημα νομιμοφροσύνης και υποταγής στο αστικό κράτος και τους θεσμούς του…
ΕΙΜΑΣΤΕ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ ΟΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΕΣ ΚΙ ΟΙ ΑΡΜΑΤΩΛΟΙ!
ΑΝΕΝΤΑΧΤΟΙ ΜΑΙΑΝΔΡΙΟΙ ΕΘΝΙΚΙΣΤΕΣ
