.png)
'Τσέτνικ γίνεται κανείς για να σκοτώσει τους εχθρούς της Σέρβικης ελευθερίας με το πιστόλι και το μαχαίρι'.
Το ασπρόμαυρο λάβαρο των Γιουγκοσλάβων Chetnik αναγράφει: 'Με πίστη στο Θεό, Ελευθερία ή Θάνατος'. Κατ' άλλους αναγράφει: 'Για την Πατρίδα και τον Βασιλέα, Ελευθερία ή Θάνατος'. Η νεκροκεφαλή παραδοσιακά συμβολίζει την θέληση των ανδρών να πεθάνουν μέχρις ενός και παρόμοιο σύμβολο έφεραν οι άνδρες του Ιερού Λόχου του δικού μας Υψηλάντη. Μολονότι οι αντάρτες Chetnik δρούσαν ήδη πολύ πριν την εισβολή των Ναζί στην Γιουγκοσλαβία, στο παρόν θα εστιάσουμε στις δραστηριότητες τους κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Chetnik αποτελούν ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιστορία των αντάρτικων κινημάτων, παρ' όλο την σκληρότητα που επέδειξαν σε πολλές περιπτώσεις. Στο παρόν θα εξετάσουμε την δράση τους το 1941. Την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου του 1941, ο Hitler διέταξε τις δυνάμεις του να εισβάλλουν στο έδαφος της Γιουγκοσλαβίας. 11 ημέρες αργότερα, ο Γιουγκοσλάβος Βασιλεύς Πέτρος ο Β' τέθηκε σε καθεστώς εξορίας κι οι στρατιωτικοί ηγέτες του συνθηκολόγησαν με την Wehrmacht, εν εξαιρέσει ομάδων Εθνικιστών μαχητών που κατέφυγαν στα βουνά. Να σημειωθεί εδώ πως στις 6 Απριλίου του 1941, οι γερμανικές δυνάμεις εισέβαλλαν στην Ελλάδα. Κι ενώ ο Hitler δεν είχε καλά-καλά ολοκληρώσει την σκέψη του για να θέσει σε εφαρμογή την 'Επιχείρηση Barbarossa' (αφορούσε το σχέδιο εισβολής στη Σοβιετική Ένωση), οι Σέρβοι αντάρτες ανέλαβαν δράση, προκαλώντας σποραδικά επεισόδια βίας στα πλαίσια μίας επικείμενης εξέγερσης στην υπό κατοχή Γιουγκοσλαβία. Μολονότι ήταν ανεπαρκώς εξοπλισμένοι κι οργανωμένοι σε ολιγομελείς ομάδες και σ' αρκετές περιπτώσεις έδρασαν ως μονάδες, επιτίθεντο σε Γερμανούς φρουρούς και περιπόλους, υπεξαιρώντας τον οπλισμό τους για να συνεχίσουν τις επιθέσεις τους. Εκτιμάται πως περί τις 200.000 Σέρβους συνελήφθησαν κι εν συνεχεία απελάθηκαν απ' την Γιουγκοσλαβία, ενώ χιλιάδες εκτελέστηκαν. Το 'Ελευθερία ή Θάνατος' είχε καταστεί μονόδρομος για τους Σέρβους. Οι Σέρβοι αντάρτες αντιλήφθηκαν έγκαιρα πως όφειλαν ν' αναπροσαρμόσουν την τακτική τους, ώστε οι επιθέσεις τους να έχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και να επιφέρουν ολοένα μεγαλύτερα πλήγματα στον ξένο κατακτητή. Εστράφησαν στην καταστροφή γεφυρών και σε συντονισμένες επιθέσεις εναντίον πομπών στρατιωτικών οχημάτων. Οι Chetnik έδρασαν μεταξύ 1904-1946.
Μέχρι τα τέλη της Άνοιξης του 1941, ο φιλομοναρχικός Συνταγματάρχης Drazha Mihailovic είχε συγκροτήσει αντιστασιακές ομάδες των 30 Chetnik, οι οποίοι έλαβαν την ονομασία τους απ' τις αντάρτικες ομάδες του 19ου αιώνα που αποκαλούνταν 'chetas' κι είχαν συμβάλει στην εκδίωξη των Τούρκων στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων. Οι Chetnik ήταν στην πλειοψηφία τους Σέρβοι Χριστιανοί, οι οποίοι άφηναν μακριά μαλλιά και γένια για 40 ημέρες, ως ένδειξη πένθους για την απώλεια της ελευθερίας του έθνους τους. Ο Mihailovic είχε πολεμήσει στα βουνά της δυτικής Σερβίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και γνώριζε ότι το έδαφος της ήταν ιδανικό για αντάρτικες επιθέσεις, όχι μόνον λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας του, αλλά λόγω των ζωτικής σημασίας σιδηροδρομικών γραμμών που χρησιμοποιούνταν απ' την γερμανική Wehrmacht. Στα εδάφη αυτά ο Mihailovic εκπαίδευσε τις αντάρτικες ομάδες του, εις τις οποίες μετείχαν κι απλοί Σέρβοι πολίτες, κυρίως αγρότες. Οι Chetnik αποτέλεσαν την πρώτη συγκροτημένη προσπάθεια αντάρτικου στην Ευρώπη που τελούσε υπό κατοχή. Οι επιθέσεις ευρείας κλίμακας θα προσέλκυαν την προσοχή των γερμανικών δυνάμεων και θα επέφεραν εξίσου εκτεταμένα αντίποινα. Ο Mihailovic εστιάστηκε στην πρόκληση απωλειών μέσω αστραπιαίων επιθέσεων. Οι επιθέσεις καθόσον θα εντείνονταν, θα έπιαναν τους Γερμανούς στον ύπνο, ώστε η χρονοτριβή ν' απέβαινε προς όφελος μίας γενικευμένης
εξέγερσης του σερβικού πληθυσμού.
Οι Chetnik επιδόθηκαν σε επιτυχημένες μαζικές ενέργειες σαμποτάζ στις γραμμές εφοδιασμού των γερμανικών δυνάμεων και τις γραμμές επικοινωνίας. 5 μήνες αφότου πραγματοποιήθηκε η εισβολή των γερμανικών δυνάμεων οι Chetnik συνέχιζαν τις επιθέσεις τους. Τον Σεπτέμβριο του 1941, ο Mihailovic ήλθε σ' επαφή με τις συμμαχικές δυνάμεις χρησιμοποιώντας 500άρες μπαταρίες φακού για να τροφοδοτήσει έναν ραδιοπομπό. Ο Mihailovic αναγνωρίστηκε απ' τους Σύμμαχους ως ηγέτης των Σέρβων ανταρτών που αριθμούσαν μία δύναμη 5.000 ανδρών.
Με το πέρας του 1941, ο Hitler έδωσε την εντολή να δολοφονούνται 100 Γιουγκοσλάβοι για κάθε έναν δολοφονημένο Γερμανό στρατιώτη απ' τους Σέρβους αντάρτες. Η στρατηγική του Hitler δεν είχε χαρακτήρα μελλοντικής αποσόβησης επιθέσεων απ' την πλευρά των ανταρτών, τουναντίον αποσκοπούσε στην εναντίωση του πληθυσμού στους αντάρτες, ώστε να πάψουν να τους παρέχουν καταφύγιο κι υποστήριξη σε τρόφιμα ή άλλα αγαθά. Η στρατηγική του Hitler αποδεικνύει αν μη τι άλλο την μεγαλοφυία του, αλλά και τις βαθιές γνώσεις που είχε όσον αφορά την φιλοσοφία του πολέμου. Στις 20 Οκτωβρίου του 1941, οι γερμανικές δυνάμεις προέλασαν προς την πόλη Kraljevo όπου εξόντωσαν περί τους 1.700-6.000 Γιουγκοσλάβους στα πλαίσια αντιποίνων για την δολοφονία 30 Γερμανών στρατιωτών. Την επόμενη κιόλας ημέρα, η ίδια γερμανική δύναμη, εισέβαλλε στο Kragujevac, όπου δολοφόνησαν περί τους 2.300-7.000 Γιουγκοσλάβους στα πλαίσια αντιποίνων για την δολοφονία 10 Γερμανών καταδρομέων. Άφησαν πίσω τους 600 επιζώντες, ώστε η είδηση να φτάσει στα αυτιά των ανταρτών, καθότι αυτοί θα επιβεβαίωναν πως οι νεκροί τους είχαν θαφτεί. Ο Mihailovic έδειξε απροθυμία να συνεχίσει τις επιθέσεις, καθότι είχαν σημαντικό αντίκτυπο σε αθώους συμπατριώτες του. Ενόσω οι επιθέσεις των ανταρτών συνεχίζονταν, οι Γερμανοί έθεσαν σε εφαρμογή την εισβολή 50.000 ανδρών στην ύπαιθρο, τους οποίους πλαισίωσαν συν τοις άλλοις κι οι κομμουνιστές Παρτιζάνοι που είχαν ανταγωνισμό με τους Chetnik. Σ' αυτό το σημείο κάντε μία αντιπαραβολή με την διένεξη του ΕΔΕΣ του Ναπολέοντος Ζέρβα με τις κομμουνιστικές ορδές του Άρη Βελουχιώτη.
Μέχρι το τέλος του χρόνου εκείνου, οι δύο ομάδες είχαν συντριβεί, ενώ δεν συνελήφθησαν ούτε ο Mihailovic των Chetnik, ούτε ο Tito των Παρτιζάνων, μολονότι είχαν αμφότεροι επικηρυχθεί με 40.000 δολάρια ο καθένας τους. Ο Mihailovic, βάσει όσων έγιναν μετέπειτα γνωστά, επιθυμούσε να συνεχίσει τον αγώνα του, ωστόσο αυτό θα γινόταν μονάχα όταν θα εκτιμούσε ότι οι συνθήκες θα το επέτρεπαν. Ο ίδιος διέταξε τους άνδρες του να προωθηθούν στην ύπαιθρο, ενώ ορισμένοι άλλοι παρέμειναν παροπλισμένοι στα βουνά. Ορισμένοι εξ αυτών πλαισίωσαν την πολιτοφυλακή του Στρατηγού Milan Nedich, του Πρωθυπουργού της Σερβίας που απολάμβανε της υποστήριξης των Γερμανών κι υποσχόταν πως θα έφερνε επιτέλους την ειρήνη στη Σερβία. Ο Mihailovic υπήρξε μεγαλοφυής, καθότι ακολούθησε την στρατηγική 'χρήσεις του εχθρού σου', ώστε σε πρώτη φάση να συγκεντρώσει χρήσιμες πληροφορίες για τους Γερμανούς και σε δεύτερη φάση να εξοντώσει τους κομμουνιστές που επιβουλεύονταν την εξουσία. Ό,τι έγινε στην περίοδο της Κατοχής στην Ελλάδα κι αργότερα στον συμμοριτοπόλεμο. Ο Mihailovic χρησιμοποίησε τους Σύμμαχους, ώστε ν' απωθήσει τους Γερμανούς μ' απώτερο σκοπό να χτυπήσει τους Κομμουνιστές της Γιουγκοσλαβίας. Ό,τι ακριβώς καταλογίζουν οι κομμουνιστοσυμμορίτες στους Έλληνες Εθνικιστές. Ο Mihailovic έγινε πρωτοσέλιδο στους Times της Νέας Υόρκης, ως ηγετική φυσιογνωμία της αντίστασης στη Γιουγκοσλαβία. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι ότι ο Mihailovic συνεργάστηκε με τις συμμαχικές δυνάμεις, μολονότι εκείνοι λόγω της αδράνειας των Chetnik υποστήριζαν τους κομμουνιστές Παρτιζάνους. Το 1944, ενόσω οι Chetnik πολεμούσαν εναντίον των Γερμανών, οι Παρτιζάνοι του Τίτο απολάμβαναν (ήδη) της συνδρομής του Κόκκινου Στρατού που βρισκόταν καθ' οδόν για την Γιουγκοσλαβία. Τον Σεπτέμβριο του 1944 ο Τίτο πήγε στη Μόσχα για να συντονιστεί με τον πατερούλη Στάλιν στην προώθηση του Κόκκινου Στρατού μέσω της Γιουγκοσλαβίας προς τα βόρεια. Έβαλε όμως ως όρο οι Παρτιζάνοι κι όχι οι Σοβιετικοί στρατιώτες θα ήταν αυτοί που θα εισέρχονταν ως απελευθερωτές στο Βελιγράδι, πράγμα που έγινε στις 20 Σεπτεμβρίου του 1944.
Η βοήθεια απ' τις συμμαχικές δυνάμεις προς τους Chetnik δεν έφτασε ποτέ, καθότι έλειπε η βούληση για κάτι τέτοιο. Ο Mihailovic κατέφυγε πάλι στη Ράβνα Γκόρα και περιπλανήθηκε στα βουνά, κρυβόμενος σε μιά σπηλιά, μέχρι τη σύλληψη του στις 13 Μαρτίου του 1945, οπόταν και συνελήφθη απ' το κομμουνιστικό καθεστώς της Γιουγκοσλαβίας που απολάμβανε της αμέριστης υποστήριξης των Σοβιετικών. Καταδικάστηκε με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας αλλά και για διάπραξη εγκλημάτων πολέμου κι οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου. Αποτελεί παραδεκτό γεγονός ότι ο Mihailovic κι οι Chetnik έσωσαν την ζωή εκατοντάδων πιλότων των συμμαχικών δυνάμεων (κάποιοι κάνουν λόγο για 500 και πλέον) και γι' αυτό ετιμήθη-μετά θάνατον-απ' τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Harry S. Truman, με την διάκριση 'Λεγεώνα της Τιμής', την μεγαλύτερη που μπορεί να απονεμηθεί σε μη Αμερικανό ήρωα πολέμου.
'Στις επάλξεις,αδέρφια Τσέτνικ!
μεγαλειώδης θα έρθει η μάχη,
και στην μέρα της επικής νίκης
θα ανατείλει ο ήλιος της ελευθερίας'
(απ' τον πολεμικό ύμνο των Chetnik)
Οι αγρότες που αποτέλεσαν μεγάλη δύναμη των Chetnik δεν χρειάζονταν ιδιαίτερη εκπαίδευση. Η ταχύτητα,η ανθεκτικότητα στις κακουχίες,η φυσική επαγρύπνηση,η γνώση των βουνών βρίσκονταν στο αίμα τους. Οι Chetnik πολέμησαν εναντίον της βουλγαροκίνητης 'Εσωτερικής Οργάνωσης της Μακεδονίας' (ВМРО). Στον Α' Βαλκανικό Πόλεμο, όταν οι Βούλγαροι κατέλαβαν την Ανατολική Θράκη, η πορεία του βουλγαρικού στρατού ανακόπηκε στα προάστια της Κωνσταντινούπολης. Οι Σέρβοι κινήθηκαν νότια, κατέλαβαν τα Σκόπια και το Μοναστήρι για να συναντήσουν τον ελληνικό στρατό αργότερα. Η ανθελληνική BMΡΟ 'Вътрешна Македонска Революционна Организация') ήταν μία μυστική, σλαβόφωνη εθνικιστική οργάνωση που συστάθηκε στα Βαλκάνια στα τέλη του 19ου αιώνα, συγκεκριμένα στη Ρέσνα, της περιοχής Πόλογκ, των Σκοπίων, το 1893, κατά την τελευταία περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μ' αρχικό στόχο την απελευθέρωση των χριστιανικών πληθυσμών της Μακεδονίας κι αργότερα την ένωση της περιοχής με τη Βουλγαρία. Με βάση τις αυστροουγγρικές πηγές η ΒΜΡΟ μέχρι το 1902 είχε την ονομασία 'Βουλγαρική Μακεδονο-Αδριανουπολίτικη Επαναστατική Επιτροπή', ενώ διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Βαλκανικής και κυρίως της εσωτερικής πολιτικής ζωής της Βουλγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας μέχρι τη βίαιη διάλυσή της απ' τον τσάρο Μπόρις Β΄ της Βουλγαρίας το 1934. Σύμφωνα με τους ιδρυτές της, αρχικός σκοπός της ήταν η απελευθέρωση της Μακεδονίας απ' τους Τούρκους με το σύνθημα 'Η Μακεδονία στους Μακεδόνες' και τη διατήρηση της βουλγαρικής εθνικής ταυτότητας στις ευρωπαϊκές οθωμανικές κτήσεις. Στον όρκο που έδιναν τα μέλη της γίνονταν σαφής διάκριση μεταξύ Βουλγάρων κι Ελλήνων και τονιζόταν ότι οι χριστιανικές εθνότητες θα συνεργάζονταν για την αποκήρυξη του Οθωμανικού ζυγού. Όμως, στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε απ' τον βουλγαρικό μεγαλοϊδεατισμό προκειμένου μέσω της επιδιωκόμενης αυτονόμησης του γεωγραφικού χώρου της Μακεδονίας, που θ' αποτελούσε το πρώτο βήμα, ν' ακολουθούσε η μελλοντική ενσωμάτωσή του στη Βουλγαρία. Η δράση της εντάθηκε μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στη δεκαετία του 1920, με συνεργασία κι άλλων εθνικιστικών οργανώσεων (Κροατίας, Ιταλίας) και συνεχίστηκε με τον ίδιο τρομοκρατικό χαρακτήρα μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Συνέπεια αυτής ήταν να δημιουργηθούν εξ αρχής αντίπαλες εθνικιστικές οργανώσεις και ν' ακολουθήσουν συγκρούσεις πολλές φορές μη ελεγχόμενες. Στη χρονική διάρκεια αυτή μετέβαλε κάποιες φορές την ονομασία της, είτε από εσωτερικές διασπάσεις, είτε κατ΄ εξέλιξη δράσης. Η ΒΜΡΟ, αλλά όχι μόνο, οργανώνοντας ένα εκτεταμένο ένοπλο δίκτυο τρομοκρατίας στην περιοχή, ευθύνεται γι' αναρίθμητα εγκλήματα σε βάρος αμάχων Ελλήνων της Μακεδονίας, όσο κι άλλων εθνοτήτων Σέρβων, Εβραίων ακόμα και Τούρκων. Η ΒΜΡΟ έδρασε μεταξύ 1893–1934 και συμμετείχε ενεργά στην 'Εξέγερση του Ίλιντεν' το 1903 και στον 'Μακεδονικό Αγώνα'.
Σχετικά με την 'Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση' και τον ανθελληνικό ρόλο της στα Βαλκάνια, μπορείτε ν' ανατρέξετε στους συνδέσμους μας:
http://maiandrioi.blogspot.
http://maiandrioi.blogspot.
http://maiandrioi.blogspot.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: ΜΙΑ, ΑΔΙΑΙΡΕΤΟΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ!
