ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΑΡΤΟΠΟΛΕΜΟΥ / (Σκέλος 1ο)

Δράση στα Εξάρχεια

Ο όρος 'αντάρτικο' προέρχεται απ' την ισπανική λέξη που χρησιμοποιείται για να αποδοθεί εν συντομία 'πόλεμος του ψύλλου'. Πρόκειται για ασύμμετρη μορφή μάχης, καθώς ο ανταρτοπόλεμος διεξάγεται δίχως σταθερά μέτωπα, χρήση βαρέος οπλισμού, υπερσύγχρονων μέσων επικοινωνίας. Το βασικό στοιχείο του ο αιφνιδιασμός. Ελαφριά οπλισμένοι αντάρτες εξαπολύουν επιθέσεις ώστε να διαταράξουν την γαλήνη του εχθρού και να τον εκφοβίσουν παντοιοτρόπως. Για αυτό το σκοπό χρησιμοποιούν επ' ωφελεία τους το έδαφος προκειμένου να κρυφτούν απ' τον εχθρό. Στην ύπαιθρό οι αντάρτες χρησιμοποιούν τα βουνά, τους βάλτους και τα δάση, ενώ οι αντάρτες των πόλεων χρησιμοποιούν τις πυκνοκατοικημένες πόλεις, στις οποίες τα πλήθη λόγω μεγάλου βαθμού απρόσωπης διαβίωσης μπορούν να τους παρέχουν την απαραίτητη κάλυψη. Την ανωνυμία μέσα σε ένα περιβάλλον υπερδιογκωμένης κυκλοφορίας ανθρώπων-εμπορευμάτων. Μια πρώιμη αντάρτικη επιχείρηση με την μορφή εκστρατείας έλαβε χώρα ήταν η Επανάσταση των Ασμοναίων εναντίον της μοναρχίας των Σελευκιδών μεταξύ 164-168 μ.Χ. Ακόμα μια έλαβε χώρα απ' τον Εβραίο Simon bar Kokhba εναντίον της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μεταξύ 132-135 μ.Χ. Στη σύγχρονη μορφή του, ο ανταρτοπόλεμος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο των περίφημων Ναπολεόντειων πολέμων στην Ισπανία, την Νότια Ιταλία αλλά και τη Ρωσία. Η Λατινική Αμερική γνώρισε σχεδόν ελάχιστους τακτικούς πολέμους. Ωστόσο, στην αχανή επικράτειά της έλαβαν χώρα προτυπικές πράξεις ανταρτοπολέμου και ο ανταρτοπόλεμος μετετράπη σε στρατιωτική επιστήμη.

Ο Thomas Edward Lawrence, γνωστός και ως 'Lawrence of Arabia' υποστήριξε πως ο επιτυχημένος ανταρτοπόλεμος είναι συνάρτηση της συμμετοχής ενός ποσοστού της τάξης 2% του πληθυσμού, υπό την προϋπόθεση πως το υπόλοιπο 98% του πληθυσμού συναινεί προς αυτή την κατεύθυνση. Ο ανταρτοπόλεμος είναι επιτυχημένος απ' την στιγμή που ο πληθυσμός δεν προβάλει ενεργητική αντίσταση κατά των ανταρτών. Απ' την στιγμή που ο πληθυσμός υποστηρίζει το ένοπλο κίνημα, οι αντάρτες δεν έχουν παρά να ελπίζουν στην πολύμορφη αλληλεγγύη από πλευράς του. Ο ανταρτοπόλεμος, όπως πολλάκις έχουμε πει, στηρίζεται στην λαϊκή υποστήριξη. Αν αυτή εκλείψει, ο ανταρτοπόλεμος είναι βέβαιον πως έχει αποτύχει. Κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις γνώρισαν την ταπείνωση απ' τις αντάρτικες ορδές. Οι Βρετανοί στην Ιρλανδία, οι Γερμανοί στα Βαλκάνια απ' τους παρτιζάνους, οι Ηνωμένες Πολιτείες στο Βιετνάμ απ' τους Βιετκόνγκ, η Σοβιετική Ένωση στο Αφγανιστάν απ' τους Ταλιμπάν. Μόλις 30 χρόνια χρειάστηκαν απ' το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, ώστε οι αποικιοκρατικές δυνάμεις να γνωρίσουν την απόλυτη συντριβή στα διάφορα μέτωπα. Στην περίπτωση της Γαλλικής κτήσης της Αλγερίας, ο πληθυσμός της ανερχόταν στα 10.000.000, σε μια χώρα στο μέγεθος της Δυτικής Ευρώπης, ενώ στον προαναφερθέντα αριθμό περιλαμβάνονταν 1.000.000 Ευρωπαίοι άποικοι. Η Γαλλία απέστειλε 450.000 στρατιώτες σε ένα σημείο σε αναλογία 1:23 σε σχέση με τον πληθυσμό, θεωρώντας πως θα υποβοηθούνταν και απ' τους 150.000 μουσουλμάνους που είχαν σε εφεδρεία. Παρ' όλο που η Γαλλία κατέστη πυρηνική δύναμη κατά την διάρκεια του πολέμου, παρά ταύτα ηττήθηκε το 1962. Η ίδια η ιστορία έχει αποδείξει πως οι αντάρτικες δυνάμεις υπερτερούν έναντι των κατοχικών. Οι περιπτώσεις στις οποίες αντάρτικα κινήματα κατάφεραν να ανατρέψουν τυραννικά καθεστώτα επικεφαλής των οποίων ήσαν αυτόχθονες, στην περίπτωση του Μπατίστα στην Κούβα και στην περίπτωση του Σομόζα στη Νικαράγουα.

Για οποιονδήποτε τακτικό στρατό στον κόσμο, ένα αντάρτικο σώμα αποτελεί τον αόρατο εφιάλτη ενός ατέρμονου πολέμου με φαντάσματα, όπου δεν υπάρχει έδαφος προς κατάκτηση, τουναντίον υπάρχει το διαρκές αίνιγμα που θέτουν οι αντάρτες μέσα από ένα μεταβλητό πεδίο μάχης, στο οποίο εξωθούν τον τακτικό στρατό να σπαταλήσει τις δυνάμεις του δίχως να υπάρχει σταθερό σημείο αναφοράς, τόπος και χρόνος. Ο ανταρτοπόλεμος, ως παρατεταμένος, είναι η επιστήμη της μη υπολογίσιμης δύναμης. Οι επικεφαλής του τακτικού στρατού, σε καμία φάση του πολέμου, δεν μπορούν να υπολογίσουν τις δυνάμεις τους, ώστε να καταστρώσει την ποθητή στρατηγική τους, διότι οι αντάρτες είναι αυτοί που καθορίζουν την έκβασή του, την έντασή του και την πορεία του. Ο τακτικός στρατός υποχρεώνεται να ακολουθεί τυφλά την πεπατημένη που αποτελεί και το κλειδί της νίκης των ανταρτών. Οι Αμερικανικές δυνάμεις σάρωσαν αλλεπάλληλες φορές κάθε ίντσα του Νοτίου Βιετνάμ, δίχως ωστόσο την παραμικρή επιτυχία, αφού ηττήθηκαν σχεδόν κατά κράτος. Ο τακτικός στρατός όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με την απειλή των ανταρτών, αποκλείει μια περιοχή, διαιρώντας την σε τομείς ή ζώνες, εντός των οποίων περιπολούν μονάδες του, ώστε να αποκλείσει την τροφοδοσία των ανταρτών απ' τον συνεργαζόμενο μαζί τους ντόπιο πληθυσμό. Ο τακτικός στρατός εξωθείται σε ακρότητες, προβαίνει σε εκκαθαρίσεις κατά οιουδήποτε θεωρείται ύποπτος ότι συνεργάζεται ή παρέχει κάλυψη στους αντάρτες. Οι αντάρτες πετυχαίνουν τον σκοπό τους, δηλαδή την λαϊκή υποστήριξη, καθώς οι ακρότητες του τακτικού στρατού εξωθούν τον πληθυσμό να συστρατευτεί με τους αντάρτες.

Στον δεύτερο πόλεμο των Βρετανών εναντίον των Ολλανδών αποίκων Μπόερς στη Νότιο Αφρική, οι Βρετανοί προχώρησαν στην ανέγερση ενός μπλοκ 8.000 κατοικιών που έδιναν στέγη σε 66.000 στρατιώτες, καθώς και 6.400 χλμ συρματοπλέγματος. Προκειμένου να οδηγήσουν τους Μπόερς στις γραμμές αμύνης τους, ανέπτυξαν μια τεράστια κινητή δύναμη (έναν ένοπλο άνδρα αναβάτη σε άλογο κάθε δέκα μέτρα πάνω από την μπροστινή γραμμή εκτάσεως ογδόντα χιλιομέτρων). Στην προσπάθειά τους να αποκόψουν τους αντάρτες από κάθε δυνατότητα τροφοδοσίας, εκχέρσωσαν μια μεγάλη έκταση, στην οποία κατέστρεψαν τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και τις καλλιέργειες, κατέσχεσαν το ζωικό κεφάλαιο, εξαναγκάζοντας τον άμαχο πληθυσμό να υποφέρει, εξαιτίας του υποσιτισμού και των ασθενειών, καθώς στοιβάζονταν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Περί τους 116.000 Μπόερς στοιβάζονταν σε 40 στρατόπεδα συγκεντρώσεως υπό την εποπτεία των Βρετανών, ενώ τραγικό θάνατο βρήκαν 28.000 γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι. Σε άλλα 66 στρατόπεδα συγκεντρώσεως, όπου στοιβάζονταν 120.000 νέγροι, βρήκαν τραγικό θάνατο 16.000-20.000 εξ αυτών. Η πανίσχυρη βρετανική αυτοκρατορία (το ¼ του πλανήτη με πληθυσμό 400 εκατομμύρια) ανέπτυξε στρατό 460.000 ανδρών για την καταπολέμηση των Boers στο Orange Free State και το Transvaal που αριθμούσαν 405.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Οι τεχνικές που ακολουθήθηκαν εναντίον των Τσετσένων είναι παρόμοιες και αρκετά πιο βίαιες.Συγκεκριμένα, στην Τσετσενία, η Ρωσία ακολούθησε την εξής στρατηγική. Πρώτα ανέπτυξε πολυάριθμα στρατεύματα στην περιοχή. Έπειτα απομόνωσαν την περιοχή που δρούσαν οι αντάρτες απ' τον έξω κόσμο. Κατόπιν απέκτησαν τον έλεγχο των κεντρικών πόλεων και στη συνέχεια τον επέκτειναν έξω από αυτά. Ύστερα έχτισαν οχυρά φρούρια για να περιορίσουν τις κινήσεις των ανταρτών σε μικρότερη-ελεγχόμενη έκταση. Κατέστρεψαν οικισμούς, εξολόθρευσαν ζώα, καλλιέργειες, οπωρώνες, ώστε να αποκόψουν τον (αν) εφοδιασμό των ανταρτών.




Τελικά, προχώρησαν σε μαζικές εκτοπίσεις αμάχων, στην δολοφονία των ηγετών των ανταρτών, σε πλείστες περιπτώσεις σε υποδειγματικές σφαγές προς παραδειγματισμόν. Στον πόλεμο Ιαπωνίας-Κίνας στην διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, οι αυτοκρατορικές δυνάμεις της Ιαπωνίας προχώρησαν στο 'Three-Alls', δηλαδή στην εφαρμογή του δόγματος 'σκοτώστε, κάψτε, λεηλατήστε τα πάντα' απ' το 1941 και έπειτα. Η τακτική αυτή εξωθούσε τον πληθυσμό να στηρίξει τους αντάρτες, καθώς οι βιαιοπραγίες στρέφονταν κατά πολύ περισσότερο εναντίον τους, παρά εναντίον των ανταρτών. Αντίθετα με ό,τι ειπώθηκε έως τώρα, η Πορτογαλική Αυτοκρατορία κέρδιζε 3 αντάρτικα κινήματα σε απόσταση 5.000 μιλιων απ' την έδρα της, σε διάστημα 13 ετών σε έκταση 800.000 τετραγωνικών μιλίων. Οι Πορτογάλοι χρησιμοποίησαν μια υποτονική, χαμηλού ρυθμού, προσιτή, μακροπρόθεσμη, χαμηλής τεχνολογίας, και τον  περιορισμό οιουδήποτε ατυχήματος. Με εξαιρετική επιτυχία, οι πορτογαλικές δυνάμεις υπέστησαν μονάχα 4.027 θανάτους στις μάχες, εκ των οποίων μονάχα το 23% ήταν εθελοντές που προέρχονταν απ' την Αφρική και οι υπόλοιποι ήταν Πορτογάλοι. Οι Πορτογάλοι χρησιμοποίησαν σε ευρεία κλίμακα τις περιπολίες, την βαθιά διείσδυση, η οποία του πρόσδιδε ελιγμό σπαρτιατικό και χαμηλό προφίλ. Μικρές ομάδες των τριάντα ανδρών, επιχειρούσαν στο δάσος με ελικόπτερα ή οχήματα, ενώ πραγματοποιούσαν τις αποστολές τους με τα πόδια ή με άλογο, που μετέφεραν τα πάντα μαζί τους.

Ταξίδεψαν κατά μήκος της επικράτειας, ώστε να αποφύγουν τις νάρκες που ήταν σπαρμένες σε διάφορους δρόμους. Οι περιπολίες τους μπορούσαν να διεισδύσουν σε ανώμαλο έδαφος και να σκοτώσουν τους αντάρτες, να διακόψουν την παροχή τροφίμων προς τους αντάρτες, να καλέσουν εναέριες δυνάμεις και να έρθουν σε επαφή με τον πληθυσμό. Ό,τι συνέβη με τους Γάλλους στην Αλγερία και τους Βρετανούς στην Κένυα, οι Πορτογάλοι προσέλαβαν Αφρικανούς, ώστε με την δοκιμασμένη τακτική 'διαίρει και βασίλευε' να προκαλέσουν λειψανδρία στις γραμμές του εχθρού.

Προκειμένου να ικανοποιηθούν στο μέγιστο οι απαιτήσεις των Αφρικανών για τον ως άνω σκοπό, οι Πορτογάλοι τους πλήρωναν το ίδιο ποσό με το οποίο πλήρωναν και τους Ευρωπαίους εθελοντές.  Με αυτό τον τρόπο οι Πορτογάλοι δεν αντιμετώπισαν μαζική λιποταξία-ανυποταξία, όπως συνέβη στην περίπτωση της Αλγερίας. Όταν τελικώς οι Πορτογάλοι αιχμαλώτισαν τους αντάρτες, δεν τους βασάνισαν, όπως θα περίμενε κανείς. Μολονότι οι πληροφορίες λαμβάνονται με βασανιστήρια, οι Πορτογάλοι είχαν διδαχθεί απ' την εμπειρία της Αλγερίας ότι τα βασανιστήρια υπονόμευσαν την γαλλική κυριαρχία στην Αλγερία. Οι Πορτογάλοι θεώρησαν ότι είναι κατά πολύ πιο χρήσιμο το να προσεγγίσουν τους κρατούμενους με ευγενικό τρόπο, να τους προσφέρουν καφέ και να μιλήσουν μαζί τους αποσπώντας τις πληροφορίες που ήθελαν και αποφεύγοντας οιαδήποτε πρόκληση μίσους  που θα απέβαινε σε βάρος τους. Για να κερδίσουν 'την καρδιά και το μυαλό' των αμάχων στις ζώνες των συγκρούσεων με τους αντάρτες, οι Πορτογάλοι προχωρούσαν σε κοινωνικές πρωτοβουλίες. Έκαναν επενδύσεις σε διάφορες υποδομές, έχτιζαν σχολεία, νοσοκομεία, δρόμους κατά τη διάρκεια του πολέμου.

...συνεχίζεται!